Abdest Nedir?
Abdest, kelimesi diğer birçok dini kavram gibi dilimize Farsça’dan geçmiştir. Bunun nedeni Türklerin Ortaasya’dan göç ederlerken önce Müslüman Farisilerle karşılaşmış olmalarıdır. Dilimizdeki namaz, peygamber kelimeleri de böyledir. Abdest kelimesi; ab (su) ve dest (el) kelimelerinin birleşmesinden oluşarak, el suyu anlamına gelmektedir. Kelimenin Arapça karşılığı ise “vudu” kelimesidir. Manası ise temizlik, güzellik, parlaklık demektir. Dini teerim olarak abdest, belirli uzuvları, organları yıkamak veya meshetmek demektir. Dinimize göre bazı ibadetlerin yapılabilmesi için ön şart abdest almaktır. Örneğin, namaz kılmak, Kur’ân-ı Kerim okumak, Kabe’yi tavaf etmek, tilavet secdesi yapmak, cenaze namazı kılmak gibi ibadetler için abdest almak gerekir.
Cebrail (a.s) Hz. Peygamber’e namaz kılmasını gösterip öğretmek için geldiğinde, önce abdest almasını göstermiştir. Yani abdest namazla beraber farz kılınmıştır. Abdestin farzlarının neler olduğu, nasıl alınacağı ile ilgili bilgileri Kur’andan öğreniyoruz. “Ey iman edenler! Namaz kılmaya kalktığınız zaman, yüzlerinizi ve dirseklere kadar ellerinizi yıkayın. Başlarınızı meshedin, topuklarıyla beraber ayaklarınızı yıkayın. (Maide, 6)” Kısaca anlatacak olursak abdest, kişinin bazı ibadetleri yapmaya niyetlendiğinde ön şart olarak yaptığı, belli uzuvları yıkama ya da mesh etme faaliyetidir. Peygamberimiz (s.a.s) buyurdular ki: “Abdestli olarak ölen, ölüm acısı çekmez. Çünkü abdest, imanlı olmanın alametidir. Namazın anahtarı, bedenin günahlardan temizleyicisidir.”
Teyemmüm Nedir?
Teyemmüm, kelimesi sözlükte, kasıt manasına gelmektedir. Dini terim olarak ise; pâk ve temiz toprak ile, kolları ve yüzü, özel bir şekilde meshetmek demektir. Teyemmüm de aslında bir abdesttir. Abdest almak için su bulunmadığı durumlarda, ya da suyu kullanmanın mümkün olmadığı durumlarda hades halinden, abdestsizlikten teyemmüm vasıtasıyla kurtulunur. Böylece Müslümanlar, su olmadığı durumlarda, bu sebeple Allah’a ibadet ve kulluktan geri kalmamış olurlar. Bu yanı ile teyemmüm Müslümanlar için bir kolaylıktır. Bu konuda Resûlüllah Efendimiz şu şekilde buyurmaktadır: “Benden önce kimseye verilmeyen beş şey bana verildi: Bunlardan birisi de, yerin (toprağın) bana mescid ve temizleyici kılınmasıdır. Binaenaleyh kime nerede namaz vakti gelirse, hemen orada namazını kılsın.”
Bu hadis-i şeriften anlaşıldığı gibi toprak, Müslümanlar için, hem üzerinde namaz kılabilecekleri temiz bir yer, hem de suyun bulunmadığı durumlarda bir temizlenme aracı kılınmıştır. Teyemmümün meşru olabilmesi için gerçekten suyun bulunmaması, ya da hükmen suyun bulunmaması gerekmektedir.
İslam dininde aslında bütün ibadetlerden önce temizlenmek gerekmektedir. Bu temizlik bazen manevi olabildiği gibi, bazen de abdest ve teyemmümde olduğu gibi maddi olabilmektedir. Bu şekilde ibadet edecek kimse Allah’ın huzuruna maddi ve manevi kirlerden arınarak, tertemiz çıkıp, ibadetinin derecesini, ulviliğini artırmaktadır.