Mezhep Nedir?
Mezhep kelimesi sözlükte; izlemek, gidilen yol, benimsenen görüş gibi anlamalara gelmektedir. Dini bilgilerden bir terim olarak ise müctehid olan bir âlimin kapalı veya kesin olmayan ayet ve hadisleri İslamın temel kaidelerine zıt gelmeyecek şekilde, fıkhi ve itikadı konularda yorum yapması ve çözüm getirmesidir. Başka bir ifade ile bir dinin farklı görüşler sebebiyle ortaya çıkan ekollerinden her biridir.
Mezheb nedir? Sorusunun cevabını verirken müctehid kelimesinin anlamına da bakmak gerekir. Müctehid bir konu hakkında tüm bilgileri, delilleri inceleyerek hüküm çıkaracak kadar bilgisi, derinliği olan kimselerdir. Müctehidler bu konularda görüş ortaya koyarken amaçları bir mezhep kurmak değildi. Onlar günün şartlarına göre gündeme gelen mes’eleler hakkında görüşlerini ortaya koymuşlardır. Müctehidlerin Kur’an ve hadislerden çıkardıkları hükümlerini başkalarının benimsemesi sonucunda, kendilerine mensup olanlar ile mezhepler ortaya çıkmıştır.
Mezhep nedir? sorusuna, insanın kafasında somut bir cevap oluşması için konuyu bir örnekle açıklamak uygun olacaktır. Namaz kılmak farzdır. Namazın sahih olması için bazı şartları vardır. Örneğin namazda kıraat, yani Kur’an okumak namazın içindeki farzlarındandır. Hanefi mezhebine göre, imama uyan bir kimse kıraati yerine getirmek için sesli okunan namazlarda imamı dinler, diğerlerinde de susar, yani kıraat yükümlülüğü yoktur. Diğer üç mezhebe göre ise kişi namazda imama uysa bile Fatiha’yı ve ardından eklenecek sureleri okumakla yükümlüdür. Bunun gibi mezhepler arasında pek çok farklılıklar vardır. Ancak dinin esaslarında herhangi bir farklılık yoktur. Bütün mezheplere göre namazda kıraat farzdır.
Mezhepler Kaç Tanedir?
Mezhepler fıkhi ve itikadi olarak ikiye ayrılırlar. Toplumda bilinen mezhepler daha çok fıkhi mezheplerdir ki bunlar; Hanefi, Maliki, Şafii ve Hanbeli mezhepleridir. Mezhepler arasında esasta değil teferruatta bazı farklılıklar vardır ki bunlar dinin özü ile ilgili değildir.
Mezhepler Ne Zaman ve Nasıl Ortaya Çıkmıştır?
Mezhep nedir sorusunu anlamak için önce mezhepler ne zaman ortaya çıkmıştır ve mezhepler nasıl çıkmıştırı anlamak gerekiyor. Peygamberimizin vefatından sonra sahabeler, çeşitli islam memleketlerine gittiler. Gittikleri yerlerde farklı örf ve adetlere sahip insanlarla karşılaştılar. Onların kendilerine dini mes’elelerle ilgili sordukları sorulara Kur’an ve sünnette hüküm yoksa, ictihad yaparak cevaplar verdiler. Zamanla bulundukları yerlerde bir ekol haline geldiler. İslam dini artık çok farklı coğrafyalara ulaştığı, farklı örf ve adetlere sahip insanlarla karşılaştığı için ve bu insanların bilgi, zeka ve kavrayış bakımından farklı insanlar olmaları sorulan mes’eleler karşısında tabii olarak farklı ictihadların, farklı görüşlerin ortaya çıkmasına sebep oldu.